Trong những năm qua, rất nhiều đơn vị sau một thời gian thiết lập đã thu hẹp và loại bỏ bộ phận kiểm toán nội bộ và lựa chọn dịch vụ kiểm toán độc lập cho doanh nghiệp của mình. Vậy tại sao không lựa chọn dịch vụ kiểm toán nội bộ của IAC Hà Nội chúng tôi?
I, Kiểm toán nội bộ -hàng rào phòng thủ của các đơn vị
Theo
IIA, Viện Kiểm toán Nội bộ: KTNB “là hoạt động đánh giá và tư vấn độc
lập trong nội bộ tổ chức, được thiết kế nhằm cải tiến và làm tăng giá
trị cho các hoạt động của tổ chức đó. Giúp tổ chức đạt được các mục tiêu
bằng việc đánh giá và cải tiến một cách hệ thống và chuẩn tắc tính hiệu
lực của quy trình quản trị, kiểm soát và quản lý rủi ro.” (IIA là tổ
chức nghề nghiệp dành cho kiểm toán viên nội bộ thành lập năm 1941 có
trụ sở chính tại Hoa Kỳ và hơn 122.000 hội viên trên toàn cầu.). Từ khái
niệm trên cho thấy điểm khác biệt giữa KTNB với kiểm toán độc lập,
kiểm toán Nhà nước đó là mối quan hệ giữa chủ thể và khách thể kiểm
toán, với loại hình kiểm toán Nhà nước, kiểm toán độc lập có sự tách
biệt tương đối rõ ràng giữa chủ thể và khách thể kiểm toán, với loại
hình KTNB thì sự tách biệt là không có, bộ phận kiểm toán nội bộ là bộ
phận nằm chính trong cơ cấu tổ chức của đơn vị khách thể kiểm toán. Khái
niệm cũng nhấn mạnh vai trò, tác dụng của KTNB đối với hoạt động của
đơn vị; giúp “bảo vệ giá trị cho tổ chức”, KTNB giữ vai trò “quan sát
viên độc lập” nhằm đảm bảo hoạt động của tổ chức tuân thủ các quy định
pháp luật quốc gia, quy định, quy tắc của tổ chức; KTNB là người “giám
sát, bảo trì, nâng cấp hệ thống kiểm soát nội bộ” trong vai trò đảm bảo
hiệu quả kinh doanh và xây dựng các thủ tục kiểm soát cần thiết. KTNB là
công cụ giúp phát hiện và cải tiến những điểm yếu của hệ thống quản lý
của tổ chức. Đối với các doanh nghiệp, KTNB có thể hỗ trợ ban giám đốc
và hội đồng quản trị có thể kiểm soát hoạt động và quản lý rủi ro tốt
hơn mọi khi quy mô và độ phức tạp của doanh nghiệp vượt quá tầm kiểm
soát của họ.
Sau cuộc khủng hoảng tài chính kéo
theo suy thoái kinh tế toàn cầu, các nhà quản lý trên thế giới đã đánh
giá lại các mô hình và thấy được vai trò của kiểm toán rủi ro cũng như
KTNB càng ngày càng tăng. Trong những năm gần đây, nhất là ở các nước
phương Tây, vai trò kiểm toán nội bộ càng ngày trở nên quan trọng. Các
công ty chủ động hơn trong việc xác định rủi ro, nhất là rủi ro trọng
yếu, đồng thời họ cũng đang xây dựng các phương pháp, chương trình, cách
thức tiếp cận kiểm toán có hiệu quả hơn. Tuy nhiên, ở Việt Nam, vai trò
của KTNB còn rất mờ nhạt. Đây không là vấn đề riêng tại Việt Nam, mà
hầu hết các nước đang phát triển, ưu tiên hàng đầu vẫn là mục tiêu tăng
trưởng là lợi nhuận. Các vấn đề liên quan đến quản trị rủi ro và kiểm
toán nội bộ chưa được chú trọng một cách đầy đủ. Điều này cần được cải
thiện trong tương lai.
II, Kiểm toán nội bộ đã được nhìn nhận đúng giá trị, vai trò?
Tại
Việt Nam khái niệm KTNB vẫn còn mờ nhạt, điều này một phần do hệ thống
quản lý vẫn còn chưa đồng bộ, cập nhật theo tình hình mới. Hiện nay,
lĩnh vực kiểm toán nội bộ được hướng dẫn, chỉ đạo là quyết định
832/TC/QĐ/CĐKT năm 1997 có hiệu lực từ 1/1/1998, bên cạnh đó cũng có một
số văn bản nêu đến hoạt động KTNB, tuy nhiên góc độ tiếp cận chưa chính
xác, ví dụ Luật Doanh nghiệp có đề cập đến KTNB là bộ phận đồng nhất
với ban kiểm soát, hoặc có văn bản quy định của Ngân hàng Nhà nước quy
định các ngân hàng, tổ chức tín dụng, bảo hiểm cần thiết lập bộ phận
KTNB, tuy nhiên đây lại là quy định mang tính ngành nghề, lĩnh vực chưa
phải là quy định chung cho tất các đơn vị.
Với hai
loại hình kiểm toán là Kiểm toán Nhà nước, kiểm toán độc lập gần đây
được quan tâm phát triển thì loại hình KTNB chưa được quan tâm thích
đáng. Quốc hội đã xây dựng và ban hành Luật kiểm toán độc lập, Luật Kiểm
toán Nhà nước nhưng văn bản quy định về KTNB vẫn sử dụng Quyết định
832/TC/QĐ/CĐKT ban hành năm 1997, quy định này không còn phù hợp với
điều kiện hiện nay. Có quy định về thi và cấp chứng chỉ kiểm toán viên
cho hai loại hình kiểm toán là Kiểm toán Nhà nước, kiểm toán độc lập
nhưng chưa có quy định, hướng dẫn liên quan đến KTNB, do vậy vị trí, vai
trò của kiểm toán viên nội bộ chưa được đề cao. Với loại hình kiểm toán
kiểm toán độc lập có Hiệp hội Kiểm toán viên hành nghề (VACPA) là tổ
chức quản lý, kiểm tra, giám sát chất lượng riêng loại hình KTNB vẫn bị
buông lỏng, chưa có một tổ chức, hiệp hội nghề tập hợp nhằm quản lý, đào
tạo và kiểm tra chất lượng.
Lĩnh vực kiểm toán
nội bộ chưa thu hút được nguồn nhân lực có chuyên môn cao trong lĩnh vực
kế toán, kiểm toán. Đi kèm với nguồn nhân lực chưa được đào tạo bài
bản, chuyên nghiệp thì nội dung kiểm toán cụ thể là chương trình kiểm
toán mẫu áp dụng cho loại hình KTNB chưa được ban hành, do vậy để kiểm
toán các đơn vị phải tự xây dựng, do vậy rất khó để đánh giá, kiểm soát
chất lượng.
Nguyên nhân của những hiện tượng trên
có thể kể đến những khía cạnh sau: Do lịch sử phát triển của ngành kiểm
toán nói chung và kiểm toán nội bộ nói riêng, có thể nói khái niệm kiểm
toán còn tương đối “mới mẻ” trong nền kinh tế của nước ta. Trên thực tế
đi vào hoạt động bộ phận này chưa thực sự phát huy hiệu quả và dần bị
thay thế bởi loại hình KTNB. Do nhận thức chưa đầy đủ, tại các đơn vị
vẫn chưa hiểu hết về vai trò vị trí cũng như nội dung của loại kiểm toán
nội bộ. Còn thiếu cơ sở lý luận về hoạt động KTNB, hiện nay hệ thống lý
luận về KTNB tại Việt Nam còn thiếu rất nhiều và chưa cập nhật theo
những nội dung mới của thực tiễn.
III, Sự thay đổi cần thiết
Dịch vụ kiểm toán
- Thiết lập bộ phận kiểm toán nội bộ là xu hướng tất yếu và là nhu cầu
khách quan tại mỗi đơn vị (xuất phát từ thực tế hoạt động của các doanh
nghiệp trước những biến động của nền kinh tế hay sức ép từ các nhà đầu
tư nước ngoài yêu cầu doanh nghiệp cần phải có “hàng phòng thủ” chắc
chắn…), tuy nhiên cần làm thế nào để phát huy hiệu quả của bộ phận này.
Để làm được điều này cần có sự thay đổi căn bản nhận thức từ cấp quản lý
vĩ mô (Nhà nước) đến những nhà quản trị đơn vị. Cụ thể như sau:
* Quản lý của Nhà nước:
-
Để tăng cường quản lý Nhà nước đối với hoạt động KTNB Nhà nước cần xây
dựng và ban hành những quy định cho hoạt động KTNB kiểm bộ phù hợp với
điều kiện mới với nội dung hướng dẫn các đơn vị thiết lập bộ phận KTNB.
-
Từ mô hình Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam VACPA cho thấy sự cần
thiết phải tổ chức, thiết lập hiệp hội nghề cho loại hình KTNB. Chức
năng chủ yếu của hiệp hội là hướng dẫn, đào tạo chuyên môn nghiệp vụ,
kiểm tra giám sát chất lượng KTNB. Với điều kiện thực tế hoạt động hiện
nay của KTNB Việt Nam có thể thiết lập một chi hội nằm trong tổ chức
quản lý của VACPA. Với vị trí là một bộ phận, chi hội KTNB có thể trực
tiếp được quản lý, hướng dẫn, giám sát VACPA, đồng thời chi hội cũng sẽ
có những điều lệ hoạt động riêng phù hợp với đặc điểm của loại hình
KTNB.
- Song song với những hoạt động về tổ chức
thì nâng cao khả năng chuyên môn và tính chuyên nghiệp cho các kiểm toán
viên nội bộ là hết sức cần thiết. Không thể phủ nhận những hoạt động
của kiểm toán viên nội bộ tại các đơn vị khi nỗ lực cố gắng đáp ứng yêu
cầu công việc, tuy nhiên để đánh giá mức độ đáp ứng với nhu cầu đòi hỏi
thì việc thi và cấp chứng chỉ kiểm toán viên nội bộ là hết sức cần
thiết. Hiện nay, chứng chỉ kiểm toán viên nội bộ CIA đã được một số tổ
chức nước ngoài đào tạo, sát hạch và cấp tại Việt Nam, đây là một tín
hiệu đáng mừng bởi đã có những quan tâm đúng hướng để nâng cao chất
lượng cho đội ngũ kiểm toán viên nội bộ.
* Đối với các đơn vị (các nhà quản trị):
-
Yếu tố hàng đầu cần được cải thiện nhằm nâng cao chất lượng hoạt động
KTNB đó là các nhà quản trị cần có nhận thức đúng đắn về lợi ích, vị
trí, vai trò của kiểm toán nội bộ. Đối với một số doanh nghiệp lớn như
Bảo Việt yếu tố này được thể hiện rõ ràng khi hoạt động KTNB được đầu
tư bài bản khi doanh nghiệp nhận thấy vai trò của KTNB gắn kết với hoạt
động của đơn vị. Cần có sự thay đổi nhận thức từ sự “đối phó” với quy
định của Nhà nước chuyển sang sự “chủ động” thiết lập để tận, dụng khai
thác những lợi ích của hàng rào phòng thủ này.
-
Cần có sự đầu tư thích đáng mang tính “dài hơi” cho bộ phận KTNB: Như đã
nêu ở trên việc thiết lập bộ phận KTNB không thể là sự đối phó hay
thậm tệ hơn là phong trào mà đầu tiên phải xuất phát từ nhu cầu thực tế
của đơn vị. Tuy nhiên thực tế cho thấy khai thác bộ phận này như thế nào
cho hiệu quả thật không đơn giản, rất nhiều đơn vị sau khi thiết lập đã
phải xóa bỏ bộ phận này vì không tìm thấy giá trị thực sự. Do vậy, tiếp
sau sự thay đổi về nhận thức các nhà quản trị cần có một chiến lược từ
việc khảo sát, thiết kế, triển khai tổ chức, vận hành bộ phận KTNB, đây
thực sự là công việc không đơn giản nhưng lại là vấn đề hết sức quan
trọng.
Hoạt động KTNB tại Việt Nam vẫn còn đang
trong giai đoạn mới phát triển, hệ thống quản lý chưa đồng bộ, chất
lượng hoạt động còn thấp chưa tương xứng với yêu cầu. Do vậy, khai thác
hiệu quả bộ phận KTNB là vấn đề cần được quan tâm một cách thích đáng từ
góc độ quản lý Nhà nước và từ các nhà quản trị doanh nghiệp
Nguồn: http://kiemtoaniac.com/
Ý kiến bạn đọc [ 0 ]
Ý kiến của bạn